Pendidikan negara mengalami dinamikanya mengikut tempoh yang boleh disebut sebagai kasikal (pondok, kolonialisme), transisi (pasca merdeka), lokaliti (I980-an) dan pranegara maju (2000-an). Sebagai sebuah negara yang bersifat majmuk secara sedar atau pun tidak, performans pendidikan dianalisis berasaskan kumpulan etnik. Indikator utarna performans pendidikan ialah kualiti pencapaian berdasarkan keputusan peperiksaan (kognitif, psikomotor), keupayaan masuk dalam pasaran kerja (utilitarian), pendapatan perkapita (utilitarian) dan pengamalan nilai serta peri laku (intrinsik).Satu analisis bersifat meta (meta-analysis) terhadap hal ini akan dikemukakan dalam kertas Ini dengan menggunakan angka-angka bandingan nisbah Melayu/Bumiputera dan bukan Melayu/Bumiputera: gred A dalam akademik - 40 : 60, profesional - 35:65, gejala sosial - 70:30, pendapatan - 30:70, kemiskinan - 90:10. Kertas ini bukan sekadar meluahkan rasa kesedihan semata-mata malah membuat resolusi cara mana menyelesaikan polemik melalui gagasan 1Malaysia.
